باب الصفا
«باب الصفا» از درهای ضلع جنوبی مسجدالحرام و روبه‌روی کوه صفا می‌باشد. در فقه از «باب الصفا» در ضمن احکام حج نام برده شده است. مستحب است حاجى براى رفتن به سعى از باب الصفا خارج شود.
سبب نام‌گذاری
«باب الصفا» سومین در از سمت شرق در دیوار جنوبی مسجدالحرام بوده که به سبب نزدیکی با کوه صفا به این نام شهرت یافت. این ورودی به سبب قرار گرفتن در برابر خانه‌های بنی‌عُدَی بن کعب از تیره‌های قریش، در دوران جاهلیت به «باب بنی‌عُدی» شهرت داشت. در پی نبردی که میان بنی‌عدی و بنی‌عبدالشمس روی داد، بنی‌عدی خانه‌های خود را ترک کردند و از آن پس، این ورودی به سبب جای داشتن در برابر خانه‌های بنی‌مخزوم، به «باب بنی‌مخزوم» مشهور شد.
تاریخچه باب الصفا
به گزارش برخی منابع، باب الصفا محل ورود حضرت ابراهیم و فرزندش اسماعیل برای انجام مراسم حج بوده است. همچنین گفته‌اند که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله همراه امام علی علیه اسلام و حضرت خدیجه برای اقامه نماز، از این در وارد مسجدالحرام می‌شدند.
خروج پیامبر از این در به سوی صفا و همسایگی آن با مسعی، اهمیتی ویژه به این در بخشیده است. به همین روی، بیرون آمدن حاجیان از این در پس از طواف برای انجام سعی، مستحب شمرده شده است.
باب الصفا تا نیمه سده دوم قمری به شکل یک ورودی بود و در گسترش‌های مسجد، جایگاه آن به موازات مکان پیشین جابه‌جا می‌شد. به سال ۱۶۷ ق. در گسترش دوم دوران مهدی عباسی (حک: ۱۵۸-۱۶۹ ق) در پی توسعه مسجد از سمت جنوب، نخستین بار برای آن دری ساختند که بزرگ‌ترین در مسجد با چندین ورودی بود. به فرمان مهدی عباسی، درون مسجد و روبه‌روی ورودی میانی، دو ستون برای مشخص شدن مسیر حرکت پیامبر(ص) از مسجد به سوی صفا ساخته شد.
به سال ۸۲۵ ق. در دوران حکومت سیف‌الدین بَرسبای مملوکی (حک: ۸۲۵-۸۴۱ ق) در چوبی جدیدی برای ورودی میانی این باب، به دست امیر مُقبِل قُدَیدی، کارگزار گسترش حرم، ساخته شد. و به سال ۹۸۴ ق. در حکومت مراد سوم عثمانی (حک: ۹۸۲-۱۰۰۳ ق) همه پنج ورودی این باب، با دو لنگه در چوبی بازسازی شد.
پانویس
- ↑ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج ۲، ص ۳۶، به نقل از الحدائق الناضرة، ج۱۶، ص۲۵۹.
- ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۹۰، ۲۶۱.
- ↑ علل الشرایع، ج۲، ص۵۸۶.
- ↑ الفصول المختاره، ص۲۷۴؛ المناقب، ص۵۶؛ کشف الغمه، ج۱، ص۸۲.
- ↑ المهذب، ج۱، ص۲۴۰؛ المختصر النافع، ص۹۵؛ المجموع، ج۸، ص۴۹.
- ↑ رحلة ابن جبیر، ص۷۶؛ رحلة ابن بطوطه، ج۱، ص۳۷۶.
- ↑ رحلة ابن جبیر، ص۶۱.
- ↑ شفاء الغرام، ج۱، ص۳۰۳؛ نک: اتحاف الوری، ج۳، ص۷۵۷.
- ↑ تاریخ عمارة المسجد الحرام، ص۱۲۲؛ تاریخ عمارة و اسماء ابواب المسجد الحرام، ص۱۰۰-۱۰۱.
منابع
- دانشنامه حج و حرمین شریفین، مدخل "باب الصفا".
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جمعى از پژوهشگران، ج ۲، ص ۳۶.